İlk cemre ne zaman düşecek?
'Ateş parçası veya 'kor halindeki ateş' anlamına gelen ve ısınmayı ifade eden cemrenin ilki yarın düşecek.
Gazi Üniversitesi Edebiyat Fakültesi Türk Halk Bilimi Bölümü Sözlü Anlatımlar Anabilim Dalı Başkanı Prof. Dr. M. Öcal Oğuz, AA muhabirine yaptığı açıklamada, halk takviminin, tabiat olaylarına ve bunların tekrarlarına dayalı tecrübelerle oluştuğunu söyledi.
Halk arasında herhangi bir tarihten söz ederken "büyük kıtlıktan 5 yıl önce", "depremden 2 yıl sonra", "çiçekler açarken", "bağlar bozulurken" veya "orak zamanı" gibi kullanışların yaygınlığına işaret eden Oğuz, "Örneğin, doğum gününü çizgisel takvime göre '1 Ocak 1950'de doğmuşum' şeklinde ifade edemeyenler, 'doğduğumda ay 3 günlük hilalmiş', 'bademler çiçek açarken doğmuşum' gibi kullanımlarla döngüsel takvime işaret ederler. Bilimsel literatürde yazıya dayalı takvime 'çizgisel', doğaya dayalı ve sözlü kültür ortamında kullanılan takvime ise 'döngüsel' veya yaygın adıyla 'halk takvimi' denilmektedir. Cemreler, halk takviminin bir ürünüdür" diye konuştu.
-Türkçe karşılığı "ateş" veya "kor"
Oğuz, cemre kelimesinin Arapça olduğunun kabul edildiğini dile getirerek, kelimenin Türkçe karşılığının "ateş" veya "kor" anlamına geldiğini anlattı.
Anadolu'da yaygın kullanılan geleneksel halk takviminin, yılı "Kasım" ve "Hızır" günleri" olarak kış ve yaz olarak ikiye böldüğüne dikkati çeken Oğuz, şöyle devam etti:
"Kasım Günleri, miladi takvime göre 8 Kasımda başlar ve 179 gün sürerek 5 Mayısta sona erer. Kasım Günleri, 4 yılda bir şubat 29 çektiği zaman 180 gündür. Hızır Günleri ise 6 Mayısta başlar ve 7 Kasıma kadar 186 gün sürer. 6 Mayısta Hıdırellez kutlanmasının nedeni de bu takvimdir ve yeni yılın ilk günü olarak kutlanır.
Cemrelerin düşmesi, Kasım Günlerinden Hızır Günlerine, bir başka ifadeyle kıştan bahara geçisin sembollerinden biridir. Halk takvimine göre, Kasım Günlerinin 100. günü yani miladi takvimde 15 Şubat geldiğinde artık kış hükmünü kaybetmeye başlar. Bunu halk 'Geldik yüze, çıktık düze' şeklinde ifade eder."