Bir Tefe'ül Hayra yorma/fal bakma deneyimi

İran Tarihi dersimizde bugün benim için büyük ilginçliklere sahne oldu...

Dersi zaten Ertuğrul İ. Ökten hoca ile işlemek başlı başına bir zevk ve istifade kaynağı iken,

arada sırada böyle heyecanlı ve ekstrem şeylerde derse güzel bir hava katıyor.

Zöhre/Zühre isminde mezhepler tarihi yada Tasavvuf tarihinde doktora yapan iranlı bir bayan araştırmacı dersimizin konuğu idi.

Dersin ilk yarısında Safevi Tarikatının anadoludaki tarikatlere etkisi üzerine bir ders işledik.

Tabi bu esnada zöhre hanım ile özellikle de hayyam ve bendeniz çok büyük tartışmalara girdik.

tasavvuf erbabı olmasamda zöhre hanımın görüşleri noktasında biraz sinirlendim ve tepki verdim.

bu kadar sorgulayıcı ve dik kafalılığım yüzümden tasavvuf erbabı olmayacağımı ya da olamayacağımı bilsemde 

tasavvuf karşıtlığı olmakda bana hiç bir zaman mantıklı gelmemiştir.

birde ehli beyt sevgisi meselesi var ki, tek taraflı bir sevgiymiş gibi şia tarafından sahiplenilmesi noktasında da bayağı sert ama bir birimizi çok fazla incitmeden (çünkü biraz da olsa incitmiş olduğumuzu her üçümüzün de bakışlarındaki sertlikten az biraz görebiliyordum; kendiminkini de hissedebiliyordum.) tartışmak mecburiyetinde kaldık.

Dersin ikinci yarısı ise bu yazının yazılma sebebi olacak olan benim için de ilk defa deneyimlediğim çok ilginç bir anıya şahit oldu.

daha önce duyduğum ama hiç bir zaman görmediğim yada yaşayamadığım bir olay gerçekleşti.

Dersin başında ertuğrul hocamız "Tefe'ül nedir" diye sormuştu...

bana çok tanıdık gelen bir kelimeydi ama çıkaramamıştım...

sınıfımız sessizliği ve meraklı gözlerin etrafta dolaşmaları ise zaten bir bilinmezliğin işaretiydi

sonradan kafamda dank eden iki husus "risale-i nur dan ve ihl yıllarında aldığım kısa süreli farsça dersleri esnasında yebi şelda bahsinden" bu mevzuyu hatırlardım.

tefe'ül; fal bakma anlamları olduğu gibi hayra yorma anlamına gelip,

eski zamanlarda hayra isnat etme yönetimi olarak kullanılan bir metod olduğu aklımda kalmış idi.

şebi yelda bahsi ise aralık ayının en uzun gecelerinde özellikle acem/iran/horasan bölgesinde insanların bu uzun kış gecelerinde toplanırlar iken Hafız'ın, Molla Camii'nin Şeyh Sadinin gülistanı Mesneviyi şerif ve Hatta Kuran-ı Kerim'i de alırlar yapacakları yada düşünmekte oldukları mevzulara birer hayr isnat etmek, gönüllerini ferahlatmak için ya da günümüzdeki gibi fal bakmak için de kullanılan; kitabı alıp rast gele bir sayfasını açıp okuyup oradan bir mana çıkarmak amacıyla yapılmaktadır.

ol sebep hafız divanını ana dilinde okuyan birisi var iken

hemde hatırıma gelen yukarıda ki sebeplerden dolayı bu güzelliği hiç kaçırmak istemedim.

sırf bu sebeplerden tüm sınıfın tefe'ül'ü fal niyetine saymalarına aldırış etmeden

Hayyam'ın "fal haramdır, gaybdan haber vermek ne demek, yaptığınız iş doğru değildir"

sözlerine ve benim nasıl böyle bi iş yapabildiğime dair inanılmaz derecede bakışlarına rağmen 

istemiştim

 tefe'ül ün bana yapılması isteğimi herkesin mütereddüt olduğu bir esnada söylediğim gibi ikinci ve üçüncü defa yeniden seslice tekrarladım.

sınıfında benim gönüllüce ortaya atılmam hasebiyle hem merak mucibince

hem de bilinmeyen bir belirsizliğe karşı ortaya atılmış bir gönüllü var iken

tedbir eyleyelüm 

görelim bakalım ne olacak

halli tavrıyla adımı zikretmeleri

ve de ertuğrul hocamızın da benim hem ilk başta gönüllü olarak atılmamdan

ve ardından istekli istekli bir kaç defa daha tekrarlamamdan dolayı bu

işi benim üzerimde denemekte hiç tereddüt etmemiş gibiydi.

bende hiç şikayetçi değildim haddi zatında.

                          Hasılı kelam zöhre hanım Hafız'ın divanını eline almadan önce

bana seslenerek:

bir dilek tutmamı, ve ardından fatiha suresi okumamı

tavsiye ettikten sonra

kendisi de içinden duasını ettikten sonra

Divandan rast gelen

ilk sayfayı açar

-bende bu esnada sınıfın merak  hayyam'ın sitayiş dolu bakışlarının altında

bir değil iki maruzat/dilek beyan edip

fatihamı çoktan okumuştum bile-

açılan sayfanın ardından

zöhre hanım'ın

önce yüzüne ardından bakışlarına gelen tatlı gülümseme işaretlerinin ve sonrasında 

bakışlarını kaldırıp

çok özel bir yere denk geldiğimin ilk işaretlerini vermiş bulunmaktaydı.

içimdeki merak tufanı inanılmaz derecede artmaktadır

zöhre hanımın hayret ve tebrik karışımı sesi

başlığın okunmasıyla ertuğrul hocamızın ilgisinin bir kez daha arttığını

içimdeki merak fırtınasının arasından az çok seçebiliyordum.

zöhre hanım başlamıştır bile 

یوسف گم گشته باز آید بکنعان غم مخور     
کلبۀ احزان شود روزی گلستان غم مخور 

"Yusuf-ı gum keşte baz ayed be Kenan gam mehor

Kulbe-i ahzan şeved ruzi gulistan gam mehor"

(kaybolmuş gitmiş Yusuf, Kenan iline yine gelir,

Kulbe-i ahzan/hüzünler kulübesi bir gün olur yine gülistan kesilir.. gam yeme!)

artık gerisini duymamaktaydım,

sınıftaki uğultudan tekrar sınıf  alemine dönünceye kadar geçen mısraları cismaniyetim dinlese de ruhum orada olmadığından çoktan atlamıştır.

girizgahın beni çarpması yetmiştir

kulaklarım hala yusuf-ı gum keşte... gam mehor ile çarpıyordu

ben bende değildim.

yavaş yavaş kendime geliyordum, zühre hanım okumaya devam ediyor

önce farçasını ardından türkçesini açıklamaktadır..

Ey dil! Er seyl-i fenâ bunyâd hestî ber koned)
(Çon torâ Nûh'ast keştîbân zi tûfân ğam mehor

Gönül yokluk seli varlık yapısını kökünden yıkıp götürse bile madem ki kaptan'ın Nuh'tur, tufandan gam yeme

şiir bitmiştir, lakin beni de benden almıştır.

hayyam şahittir, sınıftan nasıl bir ruh gibi çıktığıma.

açıkcası bu kadar etkileneceğimi ben bile tahmin edemiyordum

bu kadar rasyonel ve katı mantıkçı düşünen beni fena çarpmıştır

Hafız!

akşam namazında bile kafam hala şiirdedir,

namazın ardından isamda gördüğüm zöhre hanıma ufak bir teşekkür edip, odama yollanmışım.

yemekten sonra kulaklarımda hala çınlayan yusuf gum gozeşte nidaları arasında isama yollanmaktan başka çare bulamamışam resmen.

ilk işim iranda doktora yapan çetin abinin yanına elimde 2-3 farklı hafız divanı ile gidip,

abi bana yusufu gom goşte'yi bul diyerek

çok geçmeden bulunur Divan'da o mısralar,

birde çetin abiden dinleriz aynı mahur besteyi,

bizi hafız divanı ile gören iranlı bir bayan yaklaşır yanımıza önceden tanışıktırlar çetin abi ile belli konuşmalarından,

abi der hemen bugün tefe'ül yapmışlar talaha'ya Hafız'ın divan'ından,

bayan hemen kapar elimizden divan'ı ve bakar hemen açık duran sayfayı

birde ondan dinleriz

bir başka telaffuz ile o ince nağmeleri ve eşsiz mısraları 

bir kez daha bizi bizden alıp götürmüştür

bu sefer çetin abide katılmıştır o bulutların üstündeki rüyaya

bitince şiir

tebrik ve güzellikler dileyerek ayrılır...

hasılı kelam bir Tefe'ül geçirdik,

Ol vakitteki bana dair hoş bir andı,

hayli hub hesti

lakin

hayat bu,

her zaman bir tefe'ül de ki kadar olmasada

biz gayba ve ondan gelen her şeye iman etmişiz rıza göstermişiz.

Ey Allahım.

Hu 

...

Kaybolup gitmiş Yusuf, Ken’an iline geri gelir, üzülme!
Bu Külbe-i ahzan/hüzünler evi, gün olur yine gül bahçesine döner, gam yeme/üzülme…

Ey gamlar çeken gönül dertlenme, hâlin düzene girer;
Bu perişan baş, yine bir hâle yola girer, gam çekme!

Hemen sağlık olsun, ömrünün baharı bitmezse,
Ecelin gelmezse, ey güzel nağmeli bülbül,

Yine çemen tahtında gül şemsiyesini başına tutarsın, 

gam yeme!

Felek iki gün muradımızca dönmediyse,
Devrân hep bir türlü dönmezse, gam çekme…

Kendine gel, gayb sırlarını bilmezsin sen!
Ümidini kesme, elemlenme, perde ardında gizli oyunlar var, üzülme…

Gönül; yokluk seli, varlık yapısını kökünden yıkıp götürse bile,
Mâdem ki kaptanın Nûh’tur, gam yeme!

Kâbe’ye varmak iştiyâkıyla yürürken çölde, 

ayağına mugaylan dikenleri batarsa aldırış etme…

Konak pek korkulu, maksad da çok uzak, ama
Hiçbir yol yoktur ki, sonu olmasın, üzülme…

İnsanı hâlden hâle sokan Allah, sevgilinin ayrılığındaki hâlimizi de bilir…
Rakibin verdiği zahmetleri de, üzülme…

Hâfız; yoksulluk bucağında, karanlık gecelerde
Virdin; duâ ve Kur’ân oldukça gam yeme

HAFIZ ŞİRAZİ

son olarak bu tefe'ül babını mohsen namjoo'nun bir tefe'ül sonrası bestelediği söylenilen toranj adlı eseri ile bitirelim.